80 jaar vrijheid
In 2025 vieren we 80 jaar vrijheid. Zuidwest Friesland ademt de verhalen van toen en nu. Stap in de voetsporen van het verleden, ontdek historische locaties, wandel of fiets langs unieke vrijheidsroutes en beleef activiteiten die vrijheid herdenken en vieren. Laat je inspireren door de geschiedenis die onze regio rijk is en sta stil bij wat 'frijheid' (NL: vrijheid) betekent.
Verhalen van toen, vrijheid van nu - ontdek de geschiedenis
-
Lancaster W4888
In de nacht van 4 op 5 mei 1943 vertrok de Lancaster W4888 voor een bombardementsmissie naar Dortmund, maar werd boven het IJsselmeer beschoten door een Duits jachtvliegtuig. Het toestel vloog in brand en probeerde een noodlanding te maken bij Workum. Bij de crash verloren vijf bemanningsleden het leven, terwijl twee wisten te ontsnappen: één overleefde met een parachute, de ander werd later gevonden en begraven. Het Lancastermonument op de Aldedyk vertelt het verhaal van deze fatale vlucht en eert de slachtoffers.
-
Onderduikster in vakantiehuisje Abbegeasterketting
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vond een jonge vrouw onderdak in een vakantiehuisje in Abbegaasterketting bij Bolsward. Dit kleine huisje werd haar toevluchtsoord, een plek van angst, hoop en overleven. Onlangs zijn zeldzame beelden opgedoken die haar bijzondere verhaal tot leven brengen.
-
Kazematten museum
Dit unieke museum is gevestigd in de originele bunkers van de Stelling Kornwerderzand, een strategisch verdedigingswerk aan de Afsluitdijk. Hier wisten Nederlandse soldaten in mei 1940 stand te houden tegen een Duitse overmacht, waardoor het een van de weinige plekken in Nederland is waar de Duitse opmars werd vertraagd. Het museum vertelt niet alleen over de slag om de Afsluitdijk, maar ook over de bezetting, het verzet en de bevrijding. Het Kazemattenmuseum is onderdeel van het Atlantikwall Waddengbied.
Voormalig gedeputeerde Sietske Poepjes bezocht het museum. Lees in haar blog hoe deze historische plek indruk op haar maakte. -
Canadian Trail
De Canadian Trail, onderdeel van de Liberation Route Europe, volgt het spoor van de Canadese bevrijders in Friesland. Tijdens deze route wandel je langs historische plekken. Onderweg passer je indrukwekkende Vectors of Memory die de verhalen van de bevrijding vertellen. De route bestaat uit 7 etappes, waarvan 4 door Waterland van Friesland.
-
Lemmerboot redt Joodse kinderen
Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde de Lemmerboot een cruciale rol in het redden van honderden Joodse kinderen. Deze schippersboot bracht hen vanuit Amsterdam naar Lemmer, waar ze in veiligheid konden onderduiken.
-
Eerbetoon aan Vermiste Vliegers
Het Nationaal Monument Missing Airmen in het IJsselmeer, vlakbij het Friese dorp Molkwerum, herdenkt de geallieerde vliegers die tijdens de Tweede Wereldoorlog boven Nederland zijn neergestort en nooit zijn teruggevonden. Dit indrukwekkende monument is opgericht om de moed en het offer van deze vermiste luchtmachtleden blijvend te herinneren. Het is een plek van respect, herinnering en dankbaarheid voor de hoogste prijs die zij betaalden.
-
Reaklif
Reaklif, beter bekend als het Rode Klif, is een iconische plek in Friesland waar geschiedenis en vrijheid samenkomen. In 1345 vond hier de Slag bij Warns plaats, waarin Friese strijders het leger van graaf Willem IV van Holland versloegen. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg deze historische plek een nieuwe betekenis als symbool van de vrijheidsstrijd van 1945. Jaarlijks wordt hier stilgestaan bij vrijheid.
-
Vrijheid in Echten
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben veel joodse kinderen ondergedoken gezeten in Echten. In Friesland was het relatief veilig. Er waren hier ook vele verzetsmensen actief. In Echten maak je wandeling langs interessante plekken in het dorp die te maken hebben met het verzet en de vele onderduikers die in deze omgeving onderdak hebben gevonden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Je leest hier ook het verhaal van Loek Groenteman die tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken zat in Echten.
-
Fries Verzetsmuseum
Het Fries Verzetsmuseum laat zien hoe Friezen streden voor vrijheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu, 80 jaar later, herdenken we die strijd en vieren we vrijheid. In de tentoonstelling Vrijheid Anno Nu deelt het Fries Verzetsmuseum verhalen van elf Friezen met verschillende achtergronden. Zij vertellen wat vrijheid vandaag de dag voor hen betekent.
Routes van vrijheid in Waterland van Friesland
In Waterland van Friesland komen verhalen van vrijheid tot leven. Historische routes leiden langs schuilplaatsen, monumenten en plekken van verzetsdaden, waar de moed van de lokale bevolking centraal stond. Ontdek deze betekenisvolle locaties te voet, per fiets of met de auto en ervaar de kracht van solidariteit en vrijheid.
Uitgelichte verhalen
Friese verzetsstrijders in Zuidwest Friesland
Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakten verzetsstrijders in Zuidwest Friesland het verschil in de strijd tegen onderdrukking. Titus Brandsma sprak zich moedig uit tegen het naziregime, terwijl Tiny van Workum onderduikers hielp en actief was in het verzet. Beiden zijn blijvende inspiratiebronnen. In de blog 6x Friese verzetsstrijders in Zuidwest Friesland duiken we in de levens van deze en andere helden. Ook ontdekken we hoe zij met lef en vastberadenheid hun regio en medemensen hebben beschermd in een tijd van gevaar en onzekerheid.
Lees de blog over verzetsstrijders in Zuidwest Friesland
“ Vrijheid is niet vanzelfsprekend ”
Rinne yn Frijheid: In de voetsporen van onderduikers
Op zoek naar een bijzondere wandelervaring met een indrukwekkend verhaal? Ontdek de route ‘Rinne yn Frijheid’, die je meeneemt door het Friese landschap rondom Echten en je onderdompelt in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Deze tocht volgt de sporen van onderduikers en verzetsstrijders en laat je stilstaan bij de vrijheid die we vandaag de dag zo vanzelfsprekend vinden.
Lees de blog over de wandelroute Rinne yn Frijheid
Uitagenda: activiteiten rondom 80 jaar vrijheid
Natuurlijk wordt op 5 mei het Bevrijdingsfestival in Leeuwarden groots gevierd. Daarnaast zijn er gedurende het hele jaar activiteiten die de verhalen van vrijheid, verzet en onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog tot leven brengen.
Locaties van 80 Jaar Vrijheid
Bezoek bijzondere plekken die verbonden zijn met 80 jaar vrijheid. Ontdek locaties waar verhalen van vrijheid, verzet en onderduik tijdens de Tweede Wereldoorlog tot leven komen.
Brêge nei Frijheid
Onder het motto Brêge nei Frijheid worden dorpen, wijken, steden, culturele instellingen en verenigingen uitgenodigd om samen bruggen te bouwen, zowel letterlijk als figuurlijk. Bruggen staan centraal als krachtige symbolen van vrijheid en verbinding. Ze worden het podium voor herdenkingen, creatieve kunstprojecten en evenementen die verhalen van vroeger en nu op een bijzondere manier tot leven brengen.
Wat houdt brêge nei Frijheid in?
- Versier een brug: Gebruik vlaggen van de bevrijders, kunstwerken of gedichten om bruggen in jouw omgeving een bijzondere betekenis te geven.
- Herdenk en vier: Organiseer een ceremonie, lichtshow, wandeltocht of muziekoptreden bij een brug die symbool staat voor de bevrijding.
Iedereen kan meedoen en bijdragen aan 80 jaar vrijheid. Met jouw idee of activiteit komen verhalen van hoop, verbondenheid en vrijheid tot leven. Meer weten? Stuur een mail naar info@erfgoedpubliek.nl. Al een activiteit in gedachten? Meld deze aan!
