Ga naar inhoud

6x Friese verzetsstrijders in Zuidwest Friesland

| Redactie VVV Waterland van Friesland

Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde het verzet in Zuidwest-Friesland een cruciale rol in de strijd voor vrijheid. ​In het Fries worden strijders 'striders' genoemd, een passend woord voor de moedige mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog hun leven riskeerden in het verzet. In deze blog duiken we in de bijzondere verhalen van de Friese verzetsstrijders uit deze regio. Van geheime schuilplaatsen tot riskante sabotageacties en het redden van onderduikers. Hun moed en vastberadenheid laten zien hoe gewone mensen buitengewone dingen kunnen doen in donkere tijden.

Lees meer over de verzetshelden

1/ Titus Brandsma

Titus Brandsma, geboren in 1891 in het Friese Ugoclooster nabij Bolsward, waarschuwde al vroeg voor de gevaren van het nazisme. Als priester, hoogleraar en rector magnificus streed hij onvermoeibaar tegen Jodenhaat en nazi-ideologie. In 1942 werd hij gearresteerd omdat hij katholieke kranten opriep geen nazipropaganda te publiceren. Brandsma stierf in concentratiekamp Dachau, waar hij tot het einde trouw bleef aan zijn principes. Na zijn dood ontving hij het Verzetskruis en werd hij in 1985 zalig verklaard. Op 15 mei 2022 riep Paus Franciscus hem uit tot heilige, een blijvende herinnering aan zijn moed en onwrikbare geloof in gerechtigheid.

Ontdek het leven van Titus Brandsma tijdens een bijzondere fietsroute door Friesland. Je volgt zijn sporen langs zijn geboorteplaats, eeuwenoude kerken en het beroemde bedevaartsoord Dokkum, terwijl je geniet van het rustgevende Friese landschap. Ook kun je je laten inspireren door het levensverhaal van Titus in museum De Tiid in Bolsward.

Volg de sporen van de heilige Titus met deze fietsroute
Een zwartwit foto van een jonge Titus Brandsma.

2/ Tiny 'van Workum'

Met een zwart stoffen tasje, slim verstopt onder haar kleding, fietste Tiny de Jong onder de schuilnaam Tiny van Workum door de Zuidwesthoek van Friesland. Haar missie? Berichten bezorgen bij verzetsgroepen in plaatsen als Workum, Hindeloopen, Bolsward en Sneek. De enveloppen met schuilnamen als 'Bontje' en 'Omke' hielden de identiteit van verzetsleden geheim. Tiny leefde volgens strikte verzetsregels: geen namen noemen, geen details delen en alleen contact maken met toestemming. Het was spannend en levensgevaarlijk maar vrouwen zoals Tiny werden minder snel verdacht door de bezetter. Een voordeel dat ze met moed en doorzettingsvermogen volledig benutten. Tiny’s werk was cruciaal voor het verzet, haar verhaal symboliseert de stille heldenrol van koeriersters die onmisbaar waren in de strijd voor vrijheid.

Op de oorlogszolder van het Museum It Stedhûs (Warkums Erfskip) lees je meer over Tiny van Workum en andere moedige verzetsstrijders uit de regio. Een indrukwekkend kijkje in de lokale geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Lees meer over het verhaal van Tiny de Jong.

Bezoek Museum It Stedhûs - Warkums Erfskip
Portret van Tiny van Workum

3/ Johannes Wissink

Met een vastberaden wil en een hart vol moed voerde Johannes (Jan) Wissink, geboren op 4 april 1920 in Scheveningen, gedurfde verzetsacties uit in Friesland. Na de capitulatie in 1940 sloot hij zich aan bij het Friese verzet onder de schuilnaam 'Alex'. Als sabotagecommandant leidde hij gevaarlijke operaties, waaronder de bevrijding van gevangenen in Sneek. Op 24 februari 1945 werd hij na verraad gearresteerd en zwaar mishandeld, maar hij hield stand en gaf niets prijs. Vier dagen later, op 28 februari, werd Jan gefusilleerd in het Fonteinbos bij Oudemirdum, slechts 24 jaar oud. Hij wordt herinnerd als "De Hollandse Leeuw onder de Vrije Friezen". Zijn verhaal leeft voort, onder meer bij het monument in het Fonteinbos, waar zijn moed en opoffering worden geëerd.

Bezoek het executiemonument in Oudemirdum
Foto van verzetsstrijder Johannes Wissink.

4/ Jetze Velstra

Jetze Veldstra, een 55-jarige veehouder uit Oldeouwer, speelde een cruciale rol in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Al in 1942 bood hij een onderduiker een veilige schuilplaats op zijn afgelegen boerderij aan het Tjeukemeer. Met tomeloze energie en een diep geloof hielp hij velen aan een onderduikadres en voorzag hij hen van voedsel en steun. Veldstra werkte samen met een groep die via een geheime zender contact had met Engeland. Toen een Gestapo-infiltrant de groep verried, werd hij op 6 september 1943 gearresteerd en via verschillende gevangenissen en kampen uiteindelijk naar Neuengamme gedeporteerd. Daar overleed hij op 25 januari 1945 aan longontsteking. Jetze’s moed en geloof boden zelfs in gevangenschap troost aan anderen. Na de oorlog werd hij geëerd met een monument in Ouwsterhaule. Zijn onbaatzuchtige inzet en onwrikbare trouw blijven een inspiratiebron en herinneren ons aan de kracht van geloof, hoop en liefde voor vrijheid.

Bezoek de Jetze Velstraweg en monument
Portret van verzetsstrijder Jetze Veldstra.

5/ Jeen Hornstra

Jeen Hornstra, smid en verzetsstrijder uit Tjerkgaast, werd in 1945 het slachtoffer van een noodlottige samenloop van omstandigheden. Toen leden van de KP (Knokploeg) wapens tijdelijk in zijn schuur wilden opslaan na een mislukte transportactie, stemde Jeen toe om te helpen. Wat een daad van vertrouwen en steun leek, veranderde al snel in een dodelijke val. Na verraad door gearresteerde KP-leden werd Jeen op 19 februari 1945 opgepakt en naar Crackstate, het gevreesde SD-hoofdkwartier in Heerenveen, gebracht. Ondanks zware omstandigheden bleef hij standvastig. Op 17 maart 1945 werd Jeen, samen met negen anderen, geëxecuteerd in Doniaga als vergelding door de Duitse bezetter. Zijn verhaal staat symbool voor de moed en opoffering van gewone mensen die buitengewone keuzes maakten in de strijd voor vrijheid. Vandaag de dag wordt Jeen Hornstra herdacht als een van de stille helden die alles gaven voor een betere toekomst.

Bezoek de herdenkingstoorts van Jeen Hornstra
Een portret van verzetsstrijder Jeen Hornstra.

6/ Gerrit Rijpma

Tijdens de oorlog boden Abbega en het nabijgelegen Abbegaasterketting onderdak aan tientallen onderduikers, variërend van Joodse families en spoorwegstakers tot jonge mannen die dwangarbeid wilden ontlopen. Het afgelegen buurtschap langs de Bolswardervaart was moeilijk bereikbaar en had een ingenieus alarmsysteem: een elektrische bel waarschuwde bij gevaar, en 's nachts stonden twee onderduikers op wacht.

Op 8 februari 1945 werd deze rust wreed verstoord door een razzia. De alarmbel klonk in het huis van de familie Rijpma, waar de broers Yp en Gerrit aan het werk waren. Toen ze buiten kwamen, zagen ze paniek om zich heen en besloten te vluchten. In een roeibootje probeerden ze via de vaart een schuilplaats te bereiken, samen met buurman Minze van der Veen en een onderduiker. Duitse soldaten en Landwachters zetten echter de achtervolging in en openden het vuur. Minze raakte gewond, en Gerrit werd dodelijk getroffen. Yp droeg zijn stervende broer naar een boerderij, maar medische hulp mocht niet meer baten. Gerrit overleed, 18 jaar oud.

Lees het hele verhaal
Portret van Gerrit Rijpma.

Misschien vind je dit ook interessant

Zoek & boek

Reisgezelschap

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.

Ontvang tips, inspiratie, de Uitagenda en last minutes van VVV Waterland van Friesland.

Inschrijven