Wonsstelling
Wons
Het dorp Wons speelde een belangrijke rol tijdens de inval van het Duitse leger in 1940. Dit had te maken met haar ligging tegenover de Afsluitdijk. De Wonsstelling was de laatste hindernis voordat de Duitse troepen de Afsluitdijk bereikten.
Neem alvast een kijkje
Anderen bekeken ook
-
Monument Canadese regiment Queen's Own Rifles of Canada
Monument Canadese regiment Queen's Own Rifles of Canada
-
Oorlogsmonument Wons
Oorlogsmonument Wons
Het laatste serieuze gevecht van de Queens Own Rifles of Canada vond plaats op 16 april 1945 bij Wons en Hayum. Nergens in Friesland verloren de Canadezen zoveel mensen tegelijk. Een monument in Wons en een gedenksteen in Sneek herinneren aan de offers die deze infanterie eenheid bracht.
Op 16 april 1945 waren grote delen van Friesland bevrijd. In het westen en zuidwesten van de provincie was het zover nog niet. Enkele duizenden Duitse soldaten hadden zich verzameld in de Friese havenplaatsen en rond de Afsluitdijk. Zij probeerden nog de oversteek te maken naar Noord-Holland dat nog stevig in Duitse handen was.
De Canadezen wilden voorkomen dat de Duitsers zich in Noord-Holland verder versterkten. Mede daarom zetten zij vanaf 16 april de aanval in op de Kop van de Afsluitdijk. De infanterie van Queens Own Rifles of Canada was één van de eenheden die hierbij betrokken was. Op 16 april vertrokken zij vanuit Bolsward in de richting van de Afsluitdijk, ondersteund door tanks van de Sherbrooke Fusiliers.
In het open Friese landschap waren de Canadezen op de weg erg zichtbaar en dus kwetsbaar. Vlak voor een brug bij Hayum openden de Duitsers het vuur. De Canadees Orville Cook zat in één van de voorste voertuigen. Over wat er daarna gebeurde schreef hij het volgende:
"Ik zat eerst rechts, maar kwam later in het linker compartiment van onze carrier. Dat was mijn geluk. Bij de strijd met de Duitsers die volgde, was ik de enige die niet geraakt werd. Ze lieten ons ver komen en schoten drie keer raak. Er kwam rook uit het rechter compartiment van mijn carrier. Ik sprong eruit en ben naar de andere kant gerend om de sergeant eruit te halen en hoe ik dat voor elkaar kreeg, weet ik niet meer. Ik legde hem op de weg. De bestuurder was de volgende die ik eruit haalde en op de weg neerlegde. Ik heb ze beiden morfine toegediend en gaf ze een sigaret.
De sergeant zei: ga terug en vertel de A compagnie waar het vuur is en 'make sure they get those jerry (Duitse) bastards for this one'. De soldaten in de voorste carrier waren op slag dood.” De Duitsers hadden aan de westkant van de brug verschillende stukken luchtafweergeschut verdekt opgesteld. De licht gepantserde carriers waren niet opgewassen tegen de 20 mm. en 40 mm. granaten. In het voorste voertuig sneuvelden Alexander Cockburn, Walter Leslie Jackson, Gordon William Ouderkirk, Harry Horace Pennell en Walter Samuel White. Verder vielen er aan Canadese kant ook meerdere gewonden waaronder de mannen in het voertuig van Orville Cook.
Vrijwel direct nadat duidelijk was waar het Duitse geschut stond opgesteld rekenden de Queens of Own Rifles samen met enkele tanks van de Sherbrooke Fusiliers alsnog af met de Duitse weerstand. De resterende verdedigers gaven zich uiteindelijk over.
De gevechten bij Wons en Pingjum zouden de laatste plek zijn waar soldaten van de Queens Own Rifles of Canada sneuvelden. Het was daarom de expliciete wens van de veteranen om in Wons hun monument te plaatsen. Op deze Honour Roll staan de namen van hun kameraden die vanaf D-Day tot de bevrijding het leven lieten.
Het dorp Wons speelde een belangrijke rol tijdens de inval van het Duitse leger in 1940. Dit had te maken met haar ligging tegenover de Afsluitdijk. De Wonsstelling was de laatste hindernis voordat de Duitse troepen de Afsluitdijk bereikten.
De stelling werd in een korte tijd gebouwd en bestond uit bouwwerken van grond en hout. De slecht gebouwde stellingen kregen van de bemanning de naam Molshopen. Tijdens de Duitse inval werd er bij Wons dapper weerstand gebonden totdat het enige kanon geen munitie meer had. Hierna vluchtten de Nederlandse militairen richting Makkum, waar de meesten krijgsgevangen werden gemaakt en werd afgevoerd naar kampen in Groningen en Duitsland.
Met de strijd in Wons werd de Duitse opmars twee dagen opgehouden waardoor veel Nederlandse troepen veilig over het water konden weg komen. Nadat de stellingen bij Wons waren verslagen, trokken de Duitse troepen naar de Kazematten bij Kornwerderzand. Van de ‘Wee-ons’ stellingen is helaas niks meer overgebleven. In het Kazemattenmuseum is een replica te bezichtigen met de naam “De Wanhoop”.
Deze locatie is onder andere onderdeel van de fietsroute ‘Meidagen 1940’ in het kader van het thema Strijd om de Wadden.
-
Oldeholtpade - Scheltingapolder - kijkheuvel
Oldeholtpade - Scheltingapolder - kijkheuvel
-
Schiermonnikoog - Westerplas - Vogelkijkhut
Schiermonnikoog - Westerplas - Vogelkijkhut
