Dwalen door het Rijsterbos

14 oktober 2021 | Wiepkje Hoekstra

Op micro-avontuur in Gaasterland

Wiepkje Hoekstra is gek van Fryslân, dieren en buiten zijn. Met hond Yfke trekt ze er regelmatig op uit in Zuidwest Friesland. Als blogger verslaat ze haar avonturen voor Waterland van Friesland.

Sommigen pakken het vliegtuig naar Ibiza. Anderen boeken een luxe cruise. Ik rijd naar Gaasterland om de dagelijkse sleur te doorbreken en geniet daar van mijn eigen micro-avontuur. Gaasterland is een ‘land’ waar je de tijd vergeet, waar glooiende landschappen en groene uitzichten je nooit vervelen, waar je je klein voelt tussen de eeuwenoude beuken, waar de kliffen aan het IJsselmeer je betoveren en waar het zachte mos je uitnodigt voor een spontane pauze in de zon.

“ Gaasterland is een land waar je de tijd vergeet ”

Dichtbij en toch even helemaal weg

Gaasterland is een ‘land’ waar je de tijd vergeet, waar glooiende landschappen en groene uitzichten je nooit vervelen, waar je je klein voelt tussen de eeuwenoude beuken, waar de kliffen aan het IJsselmeer je betoveren en waar het zachte mos je uitnodigt voor een spontane pauze in de zon.

Gaasterland werd ontworpen in de voorlaatste ijstijd. De schuivende gletsjers zorgden voor kliffen aan het IJsselmeer en glooiingen in het landschap. Zandstormen legden een dikke laag zand op de ondergrond, waar de mystieke oerbossen goed op groeiden. De huidige Gaasterlandse bossen zijn cultuurbossen, veelal ontworpen door grootgrondbezitters. Het Rijsterbos werd bijvoorbeeld in 1676 in barokke stijl aangelegd door de Amsterdamse regent Hiob de Wildt. Hier wandelden vroeger de dames in ruisende rokken langs stervormige boslanen.

Een tabaksplantage mislukte er, maar de eikenhakhoutbossen brachten wel geld in het laatje. De Wildt bouwde Huize Rijs, een riant omgracht slot dat uiteindelijk in handen kwam van de familie Van Swinderen die er tot 1939 woonde. Nu staan op deze plek alleen nog stenen muurtjes die de contouren van het gebouw weergeven. De omliggende slottuin met vijver en boomgaard, waarin Friese fruitrassen groeien, is weer in ere hersteld.

Weer ‘hip en happening’

Nu - een paar eeuwen later – is Gaasterland weer ‘hip en happening’. Bijvoorbeeld LINDA-wonen hoofdredacteur Iebele van der Meulen kocht met zijn partners een tweede huis in Gaasterland. Ze houden ervan om hun leven in Amsterdam af te wisselen met de rust en schoonheid van de natuur. In hun tot gastenverblijf omgebouwde schuur, bieden ze een verblijf voor wie van kunst, design en de natuur houdt. Een ideaal verblijf voor een weekendje weg uit de drukte, aldus het Financieel Dagblad.

En het is waar: in Gaasterland is het écht rustig. In het Rijsterbos kun je heerlijk ronddwalen over de statige, brede zandpaden en de small diagonale zijlanen van De Wildt zonder iemand tegen te komen. Alleen een vriendelijke pake (opa) kruiste vandaag mijn pad. Op klompen maakte hij een wandelingetje door het bos. Zijn broekzak vol met hondenbrokjes, dan is een praatje met een rondwandelende hondeneigenaar zo ontstaan.

Ronddwalen door het Rijsterbos

Parkeren kan in Rijs achter B&B Rijsterbosch, vlakbij de Wildtskuorre van It Fryske Gea. Vanaf hier kun je de rode of blauwe paaltjes volgen of zelfs de ‘Hippe heksen en paddenstoelen route’. Maar leuker is het om gewoon wat rond te dwalen over de oude paden en plotseling te worden verrast door het uitzicht op het helverlichte IJsselmeer. Het kronkelende pad langs de Sudfinsterpolder dat steeds een grandioos groen uitzicht biedt, mag je hierbij niet overslaan.

Een vredestempeltje en meer spannende verhalen

Maar eerst kom je het neoclassicistische Vredestempeltje tegen. Na vertrek van Napoleon werd dit tempeltje in 1814 uit blijdschap bij Huize Rijs gebouwd. In 1944 schoot de Duitse bezetter vanuit het Rijsterbos zo’n 70 raketten richting Antwerpen en Engeland. Een aantal lanceringen mislukte en het tempeltje werd verwoest door een explosie. Het werd later op een andere plek weer opgebouwd met het opschrift 'Vrede groot geschenk van God. Blijft bestendig Neerlands lot. Laat u dankbaar op U Zien. Altijd twist en wraakZucht vlien.'

Een paar afslagen later struikel je ineens over een steenkist, een archeologische vondst uit de Trechterbekercultuur die in 1849 per ongeluk werd ontdekt. Het verschil met Stonehenge is, dat deze grafvorm ónder het maaiveld ligt. Misschien minder indrukwekkend en bekend, maar bijna net zo oud.

Veel paden komen uit op een hoger gelegen open plek, in de volksmond ‘de Spoekenberch’ genoemd omdat vroeger gedacht werd dat het hier spookte. Een sage over een wit paard dat ’s nachts verschijnt gaat de ronde. Er staat hier een prachtige oude beuk met tal van tonderzwammen. Door blikseminslag is de boom hol vanbinnen; een eldorado voor vogels, vleermuizen en insecten.

Een selfie maken bij de kliffen van Gaasterland

Nog even doorlopen en daar gloort het blauwe water van de voormalige Zuiderzee door de bomen. Voor kliffen hoef je niet naar Ierland; bescheiden exemplaren zijn er ook in Gaasterland. Je kunt er rustig een selfie maken zonder je zorgen te hoeven maken dat je naar beneden zult kletteren.

Ooit waren deze kliffen steiler en ruiger, maar de aanleg van de Afsluitdijk zorgde voor minder golfslag. Tegenwoordig is het Rode klif nabij Skarl de hoogste. Hier woedde de strijd tussen de Friezen en de Hollanders in 1345. ‘Leaver dea as slaef’ (liever dood dan slaaf) valt er te lezen op de grote steen bij het uitzichtpunt en dan realiseer je je weer even dat je gewoon in Friesland bent. De overwinning was trouwens voor de Friezen en dat wordt nog steeds ieder jaar herdacht op 26 september.

Maar ook op het minder spectaculaire Mirnser klif is het goed toeven. Wat een aangenaam contrast met het beschutte bos is deze lichte open plek aan het water. Er is een zandstrand dat ooit is ontstaan door afbrokkeling van het klif. Geschikt om te luieren, spelen, kitesurfen, pootjebaden, een ijsje of patatje eten, of vogels spotten. Omdat het water hier zo ondiep is, is het Mirnser klif een geliefde kitesurf spot die vooral onze Oosterburen goed weten te vinden. Er is ook een deel van het strand gereserveerd voor kinderen die in dit door de natuur aangelegde pierenbadje willen spartelen.

Beleef meer micro-avonturen in Gaasterland

Behalve het Rijsterbos zijn er nog veel meer Gaasterlandse bossen waar je mooie routes kunt maken. Naast wandelen en kitesurfen kun je er mountainbiken, hardlopen of paardrijden. Andere ideeën voor micro-avonturen zijn: buiten slapen, sterrenkijken of ergens de zonsopkomst meemaken op een mooie plek in de natuur.

Gaasterland is al met al een prachtig gebied om een mooi avontuur te beleven: water, heuvels en bos wisselen elkaar af. Met mooi weer zeker de moeite waard, maar misschien word ik op een regenachtige dag nóg wel gelukkiger van het Rijsterbos omdat het er dan zo lekker ruikt…